Kurumsal olarak Din
Durkheim–> Kutsal varlıklarla ilgili her türlü ibadet ve inançlardan oluşan bir sistem.
Din,kültürel bir olgudur,kurumdur. Zamandan zamana, kültürden kültüre değişir.
Dinlerin birtakım temel öğeleri var;
- Öncelikle dinlerin birtakım kutsal simgeleri vardır. Haçtır, kilisedir, camidir, peygamberin hırkasıdır, buda heykelidir… Dinler bunlar ile simgeleşir.
- Kutsal kabul edilen inanç ve değerler vardır her dinde. Örn; meleklerin varlığına inanma kutsaldır, evrenin tanrı tarafından yaratıldığı kutsaldır. Bazı değerler vardır, peygamberler değerlidir, melekler değerlidir, tanrı değerlidir… Özellikle sistemin kendisi çok değerlidir.
- Bütün dinlerde tapınma seramonisi vardır. Mevlüt, cuma namazları, kilise ayinleri ritüeldir.
- Her dinde bir cemaat vardır.
Din, sosyal ilişkilerde ortaya çıkan bir kültürel olgudur. sosyal ilişkilerle oluşturulur. Kendi kendine oluşmaz. O nedenle bir cuma namazı vardır, pazar ayini vardır…
Her din sadece kutsal olanla dünyevi olan arasında ilişki sağlayandan daha fazla bir şeydir. Çünkü diğer kurumlarla ilişkisi vardır dinin. Örn; ekonomi kurmuyla… Her din bir cemaate kimlik sağlıyor, kimlik sağlamakla kalmayıp ekonomik ve siyasal güç sağlıyor.
Her bir dinin ortaya çıkışına baktığımızda, bunun ekonomik ve siyasal ortamdan etkilenmemiş olması düşünülemez. Örn; Hz. İsa’nın Roma’ya isyan edişi, Hz. Musa’nın Firavun’a isyan edişi, Hz. Muhammed’in ticaret yolları…
Bu nedenle mezhepler ve tarikatlar vardır. Mezhep, dinlerin büyük bölünmeleri, farklı yorumlarıdır. Tarikat farklı tutulan yollardır.
Dinlerin kökenine baktığımızda sihir, büyü ile karşımıza çıkıyor. Dinlerin temelini oluşturuyor. Avcı-toplayıcı insanların düşüncesine göre canlı cansız bütün nesnelerin bir ruhu olduğunu savunmuş ve her birinin anlaşılmayan bir ruhu vardır denilmiştir.
Din; animizm, naturalizm, totemizm şeklinde sistemleşmiştir. Animizm; birtakım ruhlar var ve bunlar dünyayı yönetiyor. Naturalizm; doğayı tanrılaştırıyor, çokluk Güneş’tir. Güneş’in belli bir düzenle gelip gittiği düşünülüyor. Totemizm; biraz daha gelişkin şekilleri bunların. İnsanlar tatptığı şeyleri herzaman bulamıyor. Böylece onları soyutlaştırıp ona tapıyor. Güneşi sembolü yapıyor, putlar yapıyorlar.
Çok Tanrılı Dinler
İnsanlar toprağa yerleştikten sonra çok tanrılı dinler ortaya çıkıyor. Nedeni bir çok site olması. Her sitenin bir kaç tanrısı var. Bunların üstünde ortak yaratılmış başka tanrılar var.
Tek Tanrılı Dinler
Anlamını Roma’da bulur. Bütün tek tanrılı dinler Mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. İlk önce Musevilik ortaya çıkıyor. Hala bir kavim dinidir, kitle dini değildir.
———————-
Emile Durkheim(İşlevselcilik)
Bireylerin bir araya gelmesi ve din ilişkilerinin ortaya çıkması dayanışma aracıdır. Din kollektiftir. Bir çok işlevi vardır. Geleneklerin devamını sağlar, bütünleşme sağlar, toplumda huzur ve güven sağlar. Dolayısıyla toplumu mutlu kılar,kaygıları azaltır.
Karl Marx(Çatışmacı Yaklaşım)
toplumda farklı güçlerin birbirleriyle sürekli gerilim içinde olduğunu ve toplumsal dengenin de bu gerilim ve çatışmada oluşturulduğunu savunan yaklaşım. Buna bağlı olarak din, kitleleri birbirine bağlayan, barış huzur getiren bir olgu değil, aksine kitleleri uyutan bir afyondur. Çünkü egemen sınıflar dini kullanırlar. Bütün eşitsizlikler, servet farklılıkları din aracılığıyla meşrulaştırılır. Aynı zamanda “Din, kalpsiz bir dünyanın kalbidir.” de der. O dünya düzeni içerisinde dinin yerini de görmezden gelmez.
Max Weber(Protestan Etik-asetizm-)
Protestanlık sadece bir mezhep değil, davranış biçimidir de. Özünde çalışma vardır. Çok çalışın, çalıştıklarınızın karşılığını harcamayın, biriktirin. Biriktirdiklerinizi tekrar sermaye olarak geri verin. İşte kapitalizmin özünde bu yatıyor. (İsviçre, Almanya, İsveç, İngiltere protestan ülkelerdir…)
——————————————-
29.04.2009 Kurumlar Sosyolojisi Ders notu…